|
Molen van Molecaten Hattem
Drie of vier molens De naam Molecaten komt al in de 14e eeuw voor en duidt op een hoeve (cote of caten) bij een watermolen. Het Alterra-rapport “Het Veluwse Sprengenlandschap” uit 2002 meldt: “De Molecatense Beek voedt de vijvers en grachten van het huis Molecaten bij Hattem, maar heeft daarnaast in het verleden vier molens aangedreven. In 1598 stond hier een van de eerste Veluwse papiermolens, die vóór 1637 is verdubbeld. In 1718 bestond daarnaast een korenmolen. De dubbele papiermolen verbrandde in 1857 en werd als één korenmolen met twee koppels maalstenen herbouwd. Deze is in 1914 stilgelegd, maar in 1967 gerestaureerd en weer in werking gesteld.” Verder stroomafwaarts van de huidige molen heeft papiermolen ‘het Spyker gestaan (1696-1751/53). Op heel korte afstand (70 m) zou stroomopwaarts aan de rand van de vijver van huis Molencaten ook een papiermolen hebben gestaan (1597-1816), maar deze molen is waarschijnlijk de in 1637 verdubbelde huidige molen.
Papiermolen In 1596 wordt door Johan van der Schuijer vergunning gevraagd een papiermolen te mogen vestigen op de "sprinckborne beneffens Trijslenberg". De schout van Hattem, tevens Heer van Molecaten, verleent de concessie. De papiermolen wordt gebouwd en het papier wordt verkocht aan Zwolle, Kampen en Amsterdam. De molen is de één na oudste papiermolen op de Veluwe, in 1593 was vergunning verleend om op de Grift de eerste papiermolen te schichten.
Er is kennelijk niet heel veel water om de molen gaande te houden, in 1609 doet de eigenaar van de papiermolen op Molecaten het verzoek een windmolentje te mogen bouwen om meer water op het rad te krijgen. Bij de aanleg van meerdere molens op dezelfde waterloop was niet de hoeveelheid water het probleem op de Veluwe, maar het verval. Een nieuwe molen werd daarom niet vlak boven of onder een bestaande molen gebouwd, maar er tegenover, of met een extra waterrad in dezelfde molen. De papiermolen van Molecaten is voor 1637 dan ook ‘verdubbeld’. In 1694 vraagt de heer van Molecaten en eigenaar van de molens toestemming om door graven meer water in de beek bij zijn molens te brengen, maar dat wordt geweigerd. een tekening van de molen uit 1840, de molen heeft
twee raderen In 1804 wordt de molen beschreven als een grote molen en een kleine molen, de watermolen heeft twee waterraderen. Groot en klein worden afgemeten aan het aantal hamerbakken en hamers. De hamers sloegen lompen tot pulp, van de pulp werd papier gemaakt. De grote molen heeft vier bakken met in totaal twintig hamers, de kleine molen heeft één bak met zes hamers. Een overzicht van papierfabrieken in 1854 telt de dubbelmolen als één geheel, negen arbeiders zijn er aan het werk. In 1857 brandt de dubbele papiermolen af en wordt niet meer als papiermolen herbouwd.
Korenmolen De waterradmolen wordt twee jaar later herbouwd als een korenmolen met twee maalkoppels. In 1914 stopt het maalbedrijf maar de molen krijgt vier jaar later een nieuwe functie. Van 1919 tot 1940 heeft het waterrad elekticiteit opgewekt voor het huis van Molecaten. Daarna raakt de molen in verval, restauratie volgt in 1967 en daarna nog eens in 1996/97. Watergebrek De waterradmolen krijgt water van de Molecatense beek via de kasteelvijver van Huis of Kasteel Molecaten. De vijver heeft de functie van wijerd of stuwvijver. De molen kampt vandaag de dag als in vroeger eeuwen met gebrek aan water. De hoeveelheid is voldoende om het rad te laten draaien, maar onvoldoende om het rad arbeid te laten verrichten. Er wordt niet meer gemalen, een affiche in de molen van de Nationale Molen- en Gemalendag van 12 mei 2007 geeft aan hoe lang de molen minstens stilstaat. Uit een krantenknipsel dat er onder hangt blijkt een controverse, de koppen melden: “Molen mist kracht voor malen koren”, “Meer waterenergie nodig” en “Pachter claimt rechten van vijverpeil”. Het artikel hangt er al sinds 2005 gezien een foto van 5 januari 2006 in de Molendatabase (link: zie onder bij het overzicht van de gegevens).
Huis Molecaten Ansichtkaarten & varia
luciferdoosje
1984
1978
suikerzakje
1955, de kasteelvijver en wijerd (stuwvijver)
1910, water in overvloed, toen ..
De molen heeft nog een rietdak
1906
1903, de kasteelvijver waar de molen
water van betrekt
Homepagina Watermolens
|
