|
watermolen van Hackfort Vorden
Het landgoed Hackfort De watermolen hoorde bij het landgoed Hackfort en werd in 1424 in het testament van Jacob II van Hackfort genoemd, de huidige watermolen dateert van omstreeks 1700. In 1952 is de molen stilgezet vanwege de slechte staat waarin het waterrad en het molengebouw verkeerde. Nadat Natuurmonumenten het Huis of Kasteel Hackfort, omliggende landerijen en de watermolen in 1981 verwierf via een legaat, is het kasteel en het molenhuis in 1988 gerestaureerd. Oliemolen Ooit heeft aan de andere kant van de beek een oliemolen gestaan. Bij een conflict in 1714 over het ophouden van het water van de beek bracht de beklaagde in dat de klager, de heer van Hackfort, zonder vergunning daartoe bij zijn korenmolen een oliemolen had gebouwd. In 1775 is er alleen nog sprake van een korenmolen, het pachtcontract uit dat jaar rept alleen over ‘de waaterkoornmoolen voor den huize Hackfort gesitueerd’. Er zijn brokstukken van een molensteen opgegraven met een vierkant asgat, dus de molensteen van een kollergang. Nu is dit stuk molensteen de stoep voor de ingang.
Verplichtingen Het pachtcontract van 1775 geeft een inkijkje wat bij het onderhoud van een watermolen komt kijken: Van de pachter wordt verlangd dat: “pagter tot zijnen laste zal neemen en hebben het repareeren en maaken van alles dat tot het kleine werk behoort, als schoffels, kammen, staaven in de raaden, ’t onderhoud van het kleine touwwerk, het verstaalen van den bilhaamers, den bosch in den steen en vorders alle noodige werken van reparatie en onderhoudt van voorschreven moolen sonder dat daarvan voor iets aen syn pagt zal moogen korten”. De verpachtster heeft ook plichten: “Bij wat voor thoe of ongeval ’t zelve ook mogte gebeueren ofte veroorzaakt worden, neemende den Hoogwelgeboren verpagteresse tot haaren laste alleen het groote werk als nieuwe moolensteenen, assen, buitenraaderen, nieuwe schuttingen, vloetboodem en brugge, zullende evenwel den pagter gehouden weezen de twee schuttingen en halve brugge naast de moole gesitueert in reparatie te onderhouden”. Waterkrachtcentrale In de jaren 1997-1998 volgde na de restauratie van 1988 verder herstel van de molen. Er kwam o.a. een nieuwe stuw, een nieuw waterrad en nieuwe molenstenen. De molen functioneert als korenmolen en soms ook als houtzaagmolen. Een cirkelzaag bevestigd in een zaagtafel kan via een riem door de molen aangedreven worden. De zaagtafel wordt daartoe buiten de molen gezet en wordt aangedreven met riemen die via het zolderluik lopen. Ook genereert de molen stroom, een demonstratieproject van energiemaatschappij Nuon. De molen kan rond de 2kW leveren. Waterpeil September 2008 hangt er een papier op de deur van de molen: “Door te lage waterstand van de Baaksebeek is malen met de molen onmogelijk”. Het waterpeil is onder het winterpeil van de beek gezakt en de beek is daarmee krachteloos geworden. Het waterpeil is van oudsher een bron van zorg en ruzie. Op de Vordense beek of Hackfortse beek zoals de Baaksebeek lokaal genoemd werd, lagen verschillende watermolens. Als de ene molen stuwde, had de molen stroomopwaarts teveel water (’onderwater’) achter het rad om te kunnen draaien, en de molen stroomafwaarts te weing water voor het rad. Geregeld werden de meningsverschillen tot in de rechtbank uitgevochten. Alleen de watermolen van Hackfort is overgebleven, maar de molen verloor zijn stuw en stuwrecht na een ruilverkaveling want de stuw belemmerde de waterafvoer. Eind vorige eeuw was er de wens de molen te restaureren, maar de beek stond droog. In overleg met en tussenkomst van het waterschap krijgt de beek nu meer water en is er in 1997 een nieuwe stuw bij de molen geplaatst.
Huis of Kasteel Hackfort
de molenaar draait de maalschut voor de
maalsluis omhoog met behulp van een steeksleutel de stuw heeft vijf schutten, vier losschutten en een
maalschut voor de maalsluis
Wandelaar Predikant Jacobus Craandijk beoefende met passie zijn liefhebberijen wandelen en geschiedenis. Van 1875 tot 1888 publiceerde hij in acht delen de serie ‘Wandelingen door Nederland met pen en potlood’, een reeks waarin hij zijn wandeltochten beschreef met veel details over de geschiedenis. Nog steeds worden zijn boeken gebruikt om de beschreven trajecten af te lopen. Craandijk trof een hete dag bij zijn wandeling naar Hackfort:
Ansichtkaarten & Varia
1999
ca 1990, het waterrad heeft de schoepen
verloren 1929
1913
|
