|
ECI-Centrale Roermond
hydraulische
krooshekreiniger
Middeleeuws watermanagement De Roer op zijn weg naar de Maas werd al in 1290 beknot in zijn loop. Een voor die tijd enorm waterbouwkundig project werd gerealiseerd, men groef een nieuwe Roer met twee aftakkingen (één aftakking is inmiddels gedempt). Langs die nieuwe rivierloop kwamen vier watermolens te liggen en met de aftakkingen werd het waterpeil voor deze onderslagmolens geregeld. De oude loop van de Roer is de Hambeek die ook ingezet werd voor de waterregulatie. Papier- en meelfabrieken Van Bussel beschrijft de geschiedenis van deze watermolens in zijn werk ‘De Molens van Limburg’ (1991). De twee tegenoverelkaar liggende bovenste molens waren in de 19e eeuw een papiermolen en een graan/bloemmolen. De papierfabriek ging over de kop aan het einde van die eeuw en in het gebouw werd daarna eveneens een graanmolen gevestigd. In 1885 werden de twee waterraderen van de voormalige papiermolen vervangen door één turbine, de nieuwe graanmolen werd een meelfabriek. Het bedrijf was actief tot in de Eerste Wereldoorlog. Ook de korenmolen op de andere oever van de molentak waar het gemalen meel gezuiverd werd tot bloem, was tot in die periode in bedrijf.
Waterkrachtcentrale In 1918 kocht de N.V. “Vereenigde Conservenfabrieken’ de beide bovenste molens. De dochtermaatschappij “Het Steel’ dat aardappelen verwerkte en machinaal groente droogte, vestigde zich in de gebouwen met de bedoeling de waterkracht van de Roer te gebruiken. De turbine en het waterrad van de voormalige graan- en bloemmolen werden afgebroken en in 1920 vervangen door een waterkrachtcentrale met twee Francis-turbines.
ECI Maar de aardappelfabriek ging al in 1926 failliet en het complex werd door een houthandelaar gekocht. Een gedeelte van de gebouwen en de waterkrachtcentrale werden doorverkocht aan de Electro Chemische Industrie, de ECI. In de Tweede wereldoorlog bleef de centrale met één turbine doordraaien nadat het bedrijf gestopt was. De turbine leverde stroom aan het net van Roermond zodat de stad op kleine schaal de beschikking had over electriciteit.
de moderne generator van de werkende turbine
de onderkant van de nu in gebruik zijnde
turbine in dec. 1999 bij de restauratie (foto: Albert Cox) Uit/aan /uit/aan De Duitsers bliezen de centrale vlak voor de bevrijding op, maar drie jaar later kon na herbouw weer één turbine in gebruik worden genomen. De ECI had het complex in 1942 overgedragen aan ‘de Koninklijke Industriële Maatschappij’ dat in 1972 opging in AKZO Chemie. In 1974 werd de vestiging Roermond ontmanteld en kwam de centrale weer stil te liggen. Al in de tachtiger jaren gingen stemmen op om de centrale
als monument van bedrijf en techniek te behouden. Dat heeft geresulteerd in
restauratie en de waterkrachtcentrale is in 2000 weer in gebruik genomen. Eén
turbine die nog in goede staat was, wekt via een moderne generator stroom op
voor ongeveer 600-700 huishoudens. De
centrale wordt geexploiteerd door Nederstroom, een samenwerking van NUON en
het Belgische Ecowatt. revisie van de turbine in
dec. 1999 (foto: Albert Cox) De andere turbine uit 1920, is te bezichtigen als museumstuk. De spil met het kroonwiel dat boven deze turbine in de machinehal draait, wordt om het proces zichtbaar te maken met een motor aangedreven. De draaibeweging van de spil wordt via een conisch tandwiel overgebracht op een as. Een vliegwiel zorgde voor constante snelheid bij een enigszins onregelmatige waterstroom. De as drijft een dynamo aan en zo werd stroom opgewekt. de dynamo het vliegwiel het kroonwiel de motor die de waterkracht vervangt
het turbinehuis met de verstelbare
leidschoepen in de drooggelegde turbinekamer het turbinerad dat in het turbinehuis draait Vispassage De centrale was een barrière voor migrerende vissen. Maar inmiddels ligt rond de waterkrachtcentrale een passage die de vissen vrij doorgang geeft. Omdat over korte afstand een hoogte van 2,4 m in hoogte overbrugd moest worden, ziet de vistrap vol scherpe bochten er uit als een wildwaterbaan. Maar de constructie werkt, de eerste doortrekkende zalm is gesignaleerd.
|
