|
Spoordonkse watermolen Spoordonk
Middeleeuwse watermolen In een koopakte uit 1320 wordt de watermolen voor het eerst genoemd, de heerlijkheid Oirschot wordt verkocht en het kasteel 'Den Bergh' en bijbehorende molen zijn onderdeel van de transactie. De Spoordonkse watermolen was vervolgens lange tijd eigendom van de familie De Merode (tot 1714) en Sweers de Landas (tot 1802). de luitafel, het aandrijfdeel van het sleepluiwerk
van de molen, daaronder een steenrondsel
het spoorwiel en de twee steenrondsels Pacht De molen werd verpacht, de vroegst bekende pachtakte dateert van 1453. Op Sint Jansdag verpachtte rentmeester Johan van Merode de molen aan molenaar Willem Schoemekers. In de 15e en 16e eeuw was de pachtperiode meestal vijf of zes jaar. De pachtovereenkomst uit 1471stelt: “Gheerlyc v. den Melcrode heeft gejaerpacht, van Wilhelm Vos, rentmeester mijns heeren v. Mijnrode tot Oerscot. die Watermolen tot Spoerdonck, voor 6 jaar.” In 1844 kwam pachter Van Esch op de molen en de Van Eschen zijn nooit meer weggegaan. In 1900 werd de familie eigenaar en is dat nog steeds. de steenzolder met twee maalkoppels het aswiel, de bonkelaar en twee meelpijpen
de kop van de as van het waterrad, een
merkplaatje uit 1877 Koren- en oliemolen Al in 1490 bestond de molen uit een koren- en oliemolen, uit de pachtovereenkomst: “Dat voer ons comen is: heer Jan Robillart en Adriaen Vos, als rentmeesters der heren van Mirrode en Joncker Goijart Torck hebben verpacht Willem Henrichs s.v. den Heyden der heren Watermolen met de Olijmolen, tot Spoerdonck voor 5 jaar, voor 48 dobbels jaarlijks te bet., elken dubbel gerekend voor 30 stuivers.” In een overeenkomst uit 1507 wordt de molen “die watermolen en die slachmolen, tot Spoerdonck” genoemd.
Molenhuis In 1868 werden de houten molengebouwen opgetrokken in baksteen. De oliemolen lag stroomafwaarts gezien op de linkeroever, de korenmolen op de rechter. De molendelen zijn met elkaar verbonden door een zadeldak zodat het waterrad overdekt is en de molen als het ware over de beek heengebouwd lijkt. De watermolen is in dit opzicht uniek voor Nederland. Voorheen was er een tweede waterrad voor de oliemolen maar rad en molenwerk van de ‘slachmolen’ zijn begin vorige eeuw al verdwenen en het molenhuis is omgebouwd tot molenaarswoning.
Jenever Eind vorige eeuw is de molen en het maalwerk van de korenmolen gerestaureerd. Ook de tekst ‘Wyers oude Jenever’ is bijgewerkt waarbij de restaurateur aan de rechterkant iets te ver doorgeschoten is. Het is een reclametekst en verwijst dus niet naar een distilleerderij in de molen. De molenaar werd destijds voor het beschikbaar stellen van de gevel betaald in flessen jenever. Molenaar Van Esch is december 2008 druk met het malen van meel voor kerstpakketten met streekgebonden producten. Daarnaast exploiteert de familie een horeca-gelegenheid naast de molen en worden er rondleidingen verzorgd.
Elektriciteit Sinds zomer 2012 kan bij de molen de elektrische auto worden opgeladen. Aan het rad van de voormalige oliemolen is een kleine elektormotor gekoppeld. Een hele dag draaien levert ongeveer 25 kWh op, genoeg om één elektrische auto op te laden. Ansichtkaarten 1989 1947: ’t Molenhuis Oirschot te spoordonk
|
